Εκκλησίες & Ξωκλήσια
Εκκλησία Αγίου Χαραλάμπους
Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπου είναι ο ενοριακός ναός της κοινότητας Πηγαινιών και βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του χωριού, σε χαμηλότερο υψομετρικά επίπεδο από τα σπίτια.
Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπου ανακατασκευάστηκε πλήρως πρόσφατα ( πριν το 1918) στη θέση ενδεχομένως κάποιου άλλου παλαιότερου.
Ο ναός έχει επιμηκυμένες αναλογίες, με γενικές διαστάσεις 17,15 μ Χ 7,85 μ.
Έχει ημικυκλική εσωτερικά και τρίπλευρη εξωτερικά αψίδα Ιερού. Καλύπτεται από τέσσερα εγκάρσια λίθινα τόξα, τα οποία ενισχύονται από αντίστοιχες εξωτερικές αντηρίδες στον βόρειο και νότιο τοίχο.
Οι αντηρίδες έχουν μεγάλο βάθος 0,85 μ γεγονός που δεν πρέπει να είναι άσχετο με τη δύσκολη μορφολογία του εδάφους και τις έντονες κλίσεις στον άξονα βορρά – νότου. Τα τέσσερα τόξα φέρουν δίκλινη ξύλινη στέγη, με κάλυψη από χολετροτά κεραμίδια.
Η προσπέλαση γίνεται από τη δυτική κύρια είσοδο και μια δεύτερη στον νότιο τοίχο. Τρίτη μικρότερη θύρα στον νότιο τοίχο είναι απ’ ευθείας προσπέλαση στο Ιερό.
Ο ναός φωτίζεται από τέσσερα μεγάλα ανοίγματα παραθύρων, ανά δύο στον βόρειο και νότιο τοίχο, ένα στην αψίδα του Ιερού και μικρό κυκλικό φεγγίτη στο αέτωμα του δυτικού τοίχου.
Στο ναό έγιναν σύγχρονες επισκευές (νέα επιχρίσματα, θύρες, παράθυρα, νέα στέγη, νέα δάπεδα κλπ) και δεν είναι δυνατή η πλήρης εξέταση και ανάγνωση των αυθεντικών του στοιχείων.
Στην νοτιοανατολική πλευρά της αυλής του ορθώνεται σύγχρονο, από οπλισμένο σκυρόδεμα και με βαριές αναλογίες κωδωνοστάσιο.
Ξωκλήσι Αγίας Μαρίνας
Σε ένα υπέροχο περιβάλλον, σε απόσταση από την κοινότητα της Πηγαίνιας βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας. Για να οδηγηθείς στο εκκλησάκι πρέπει να περάσεις από ένα γραφικό μονοπάτι που καλύπτεται από συστάδες δέντρων.
Στην περιοχή που βρίσκεται το παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίνας , περιφερειακά μπορεί κάποιος να δει τον παλιό οικισμό διαμονής των κατοίκων της περιοχής.
Βάση ιστορικών γεγονότων το νησί μας η Κύπρος δεχόταν αν τακτικά διαστήματα επιδρομές ιδιαίτερα κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που στο πέρασμα τους λεηλατούσαν ή ακόμα κατέστρεφαν ολοσχερώς οικισμούς.
Γι’ αυτό τον λόγο οι κάτοικοι για να διασφαλίσουν τις περιουσίες τους και την ασφάλεια την δική τους και των οικογενειών τους διέμεναν εσωτερικά του νησιού (ενδοχώρα) παρά στα παράλια.
Στην συνέχεια όταν οι επιδρομές σταμάτησαν οι κάτοικοι ξεθάρευσαν και μετοίκησαν στην νέα περιοχή που την ονόμασαν Πηγαίνια.
Το παρεκκλήσι της Αγίας Μαρίνας βρίσκεται σε δασική περιοχή γύρω στα τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της κοινότητας Πηγαινιών.
Πρόκειται για μονόχωρο ναό με διαστάσεις 6 Χ 12 μέτρα χωρίς την ημικυκλική αψίδα του ιερού Βήματος. Αυτή προεξέχει στα ανατολικά κατά δύο μέτρα και εξωτερικά είναι τρίπλευρη.
Ο βόρειος και ο νότιος τοίχος του ναού ενισχύονται εξωτερικά με τέσσερις αντηρίδες. Δύο θύρες, ανά μία στο βόρειο και δυτικό τοίχο οδηγούν στο εσωτερικό του ναού. Δύο ορθογώνια παράθυρα στο νότιο τοίχο και ένα στην αψίδα του βήματος φωτίζουν το εσωτερικό.
Απλά λαξευτό γείσο σε πωρόλιθο διατρέχει εξωτερικά την αψίδα του βήματος. Το στοιχείο αυτό καθώς και άλλο λιθανάγλυφο με ανεικονικό διάκοσμο που βρίσκεται πάνω από το παράθυρο της αψίδας είναι τα παλαιότερα του ναού και παραπέμπουν πιθανόν στα μεσαιωνικά χρόνια.
Στον περίβολο της εκκλησίας βρίσκεται το καμπαναριό, που αποτελεί μια πρόχειρη σιδερένια κατασκευή, αλλά και λιγοστά ξύλινα παγκάκια, στα οποία ο επισκέπτης μπορεί να καθίσει για να απολαύσει τον καθαρό αέρα της υπαίθρου.
Στην αρχική του μορφή ο ναός ήταν καλυμμένος με δίκλινη ξύλινη στέγη και επίπεδα αγκιστρωτά κεραμίδια, όπως οι ξυλόστεγοι ναοί του Τροόδους. Νεότερες επεμβάσεις και προσθήκες έχουν αλλοιώσει την εμφάνιση του μνημείου.
Η Αγία Μαρίνα εορτάζει στις 17 Ιουλίου.
Ξωκλήσι Αρχαγγέλου Μιχαήλ
Τόπος Λατρείας αφιερωμένος στον Αρχάγγελο Μιχαήλ στην περιοχή του παλιού οικισμού περιφερειακά του παρεκλησίου της Αγίας Μαρίνας.
Ανασκαφές Θεοτόκου
Η περιφέρεια της Τηλλυρίας χαρακτηρίζεται από την πλούσια ιστορική και πολιτιστική της παράδοση. Είναι κατάσπαρτη από αρχαιολογικά μνημεία της κλασσικής, ελληνιστικής και μεσαιωνικής περιόδου. Αρκετοί αρχαιολογικοί χώροι και αρχαίες νεκροπόλεις δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί, ενώ διάφορα ευρήματα των τελευταίων χρόνων βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο της Λευκωσίας. Πλούσια επίσης είναι η βυζαντινή της παράδοση, που καταμαρτυρείται από τον μεγάλο αριθμό εκκλησιών σε διάφορα μέρη της περιοχής Τυλληρίας. Τα πλούσια γεωγραφικά τοπωνυμία, η λαογραφία, τα ήθη και έθιμα της περιφέρειας που διατηρούνται μέχρι και σήμερα, αποδεικνύουν την πλούσια πολιτιστική γεωγραφία της.
Μία από τις αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν από το τμήμα αρχαιοτήτων της Ιεράς Μητρόπολης Κύκκου και Τυλληρίας είναι ο Ναός Θεοτόκου.
Γύρω στο ένα χιλιόμετρο δυτικά του εγκαταλειμμένου τουρκοκυπριακού χωριού Πηγή Τυλληρίας, βρίσκεται ο ερειπωμένος ναός της Θεοτόκου.
Αυτός έχει ανασκαφεί το 2011 από το Μουσείο Κύκκου σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχαιοτήτων .
Πρόκειται για μονόχωρο κατασκεύασμα διαστάσεων 926Χ320 εκ. Στα ανατολικά έντονα προεξέχει η αψίδα του ιερού βήματος, η οποία είναι μεγαλύτερη του ημικυκλίου. Έχει χορδή 175 εκ. και βέλος 120 εκ.
Η τοιχοδομία διασώζεται σε ύψος γύρω στα 90 εκ. και απαρτίζεται από τοπικούς ηφαιστειογενείς λίθους, συγκρατούμενους με χωματόλασπη. Ορθογωνισμένοι πωρόλιθοι χρησιμοποιήθηκαν στις γωνίες των τοίχων στα περιθυρώματα και στο περίγραμμα της καμάρας του βήματος. Δύο θύρες οδηγούν στο εσωτερικό του ναού, μία στο μέσο του δυτικού τοίχου, ανοίγματος 105 εκ., και άλλη στον βόρειο τοίχο πλάτους 120 εκ.
Το λιθανάγλυφο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου με εγχάρακτο σταυρό βρέθηκε ριγμένο στο μέσο σχεδόν της θύρας. Ο μεγάλος αριθμός επίπεδων αγκιστρωτών κεραμιδιών, που εντοπίστηκαν, παραπέμπουν σε δίρρικτη ξυλόστεγη κάλυψη της οροφής. Ο ναός πριν την καταστροφή του ήταν πλήρης τοιχογραφιών. Πέραν των πολυάριθμων τεμαχίων, τα οποία συγκεντρώθηκαν κατά την ανασκαφή, βρέθηκαν στη θέση τους στην αψίδα του βήματος τα κάτω τμήματα από τα σώματα των συλλειτουργούντων τεσσάρων ιεραρχών.
Η κεραμική, που συγκεντρώθηκε, είναι αβαφής και εφυαλωμένη, κύρια της εποχής της τουρκοκρατίας. Στα χαμηλότερα στρώματα και επί του φυσικού βράχου εντοπίστηκε παλαιότερη εφυαλωμένη κεραμική με λευκό και πράσινο επίχρισμα, που χρονολογικά τοποθετείται στα τέλη του 15ου με αρχές του 16 αιώνα.
Στην ίδια εποχή μπορεί να τοποθετηθεί με κάθε επιφύλαξη με βάση τεχνοτροπικά στοιχεία και ο τοιχογραφικός διάκοσμος. Τα περισσότερα από τα μικρής χρηματικής αξίας νομίσματα, που εντοπίστηκαν μπροστά από το βήμα, είναι της εποχής του σουλτάνου Μαχμούτ Β΄(1808 – 1839). Ας σημειωθεί ότι επί εποχής του πιο πάνω σουλτάνου ξέσπασε η Ελληνική επανάσταση του 1821. Ίσως κατά την εποχή αυτή εγκαταλείφθηκε και ερημώθηκε ο ναός της Θεοτόκου.
